Gazete Nisan, 22 Ocak’ta gerçekleşecek Genel-İş 1 No’lu şube yönetimi seçimleri öncesinde “yeni bir sendikal anlayış için adayız” diyerek yola çıkan Nazan Gevher Çam Ay ile şube yönetimine adaylık sürecini ve işçi demokrasisi ve eşit temsil gibi sendikal anlayışlarının ayırt edici unsurlarını konuştu. Çam Ay daha önce de DİSK Genel-İş Sendikası Anadolu Yakası 1 No’lu Şube seçimlerinde şube yönetimine aday olan Mor Liste’de yer almıştı. Ayrıca kendisi DİSK’in Şubat 2022’deki eyleminde ek protokol talebini dile getirdikleri ve DİSK yönetimini eleştirdikleri için şube temsilciliği görevinden alınan işçilerden biri. Söyleşinin tamamını gazetenisan.net üzerinden okuyabilirsiniz.
Genel-İş 1 No’lu şube seçimlerinde şube yönetimi adaylığına giden süreç nasıl gelişti? İhtiyaçlar nelerdi?
Seçime 4 adayla gidiyoruz. Mevcut şube başkanı yeniden aday oldu. Mevcut şube yönetiminin sekreteri aday oldu, ki o da bir kadın aday. Kartal Belediyesi’nden bir arkadaş aday oldu. Ve ekibimizi temsilen ben adayım.
Öncelikle şuradan başlayayım; bu süreç başlamadan önce delege seçimlerimiz oldu ve orada çok demokratik bir yol izlemeye çalıştık. Delege seçimleri başladığı andan itibaren kadın meselesini çok fazla seslendirdik. Özellikle de bizim örgütlü olmadığımız yerlerde kadınların da delege seçimleri için liste çıkarmasına yardımcı olduk. Yardımcı olmaktan kastım şu: Dedik ki bir sürece gidiyoruz, bir şube yönetimi seçilecek ama bizim esas meramımız olarak eşit temsil, kota gibi meseleler var. Sürekli dirsek temasında olduğumuz sizlerle birlikte yürüteceksek bu süreci bu motivasyonun içine girebilmeniz için listelerde yer alın, yeni listeler çıkartın. Bunun sonucunda aslında bizim örgütlü olduğumuz müdürlüklerin yanı sıra pek çok kadın arkadaşımız da böyle listeler çıkardı. Mesela üç kadın arkadaş bizi toplantıya davet etti. “Biz bu kadın meselesini çok önemsiyoruz. Bu nedenle üç kadın gireceğiz, desteğinizi bekliyoruz ve sizinle birlikte hareket etmek istiyoruz,” dedi. Bu politikayı yükseltince delege seçimleri bile heyecanlı ve gergin geçti. Ama bence bu gerginlik işe yarayan bir şey. İttifak kurduğumuz her alanda listelerde kadın kotasını uygulattırdık. Dolayısıyla bayağı yükselmiş bir kadın delege sayımız oldu.
Bunun yanı sıra, işçideki öfkenin arttığı bir süreçti ve işçiler şube yönetimi seçiminin ne kadar önemli bir şey olduğunu fısıldamaya başladılar. Birincisi, Kadıköy işçisi politikleşti. Kadıköy işçisi politikleşince alanda ciddi anlamda çalışan bir kadın potansiyeli ortaya çıktı. Bizimle hiç temas etmemiş ama bu süreci yakından takip eden pek çok kadın arkadaş sürece dahil olmuş oldu.
İlkelerin içinde bizim için en önemlilerinden biri de eşit temsil. Bunu uygulanabilir hale getirmekte fayda var. Bizim kadınlar olarak bir kürsü alıp Genel-İş’in yapısıyla ilgili ciddi eleştiriler sunmamız gerekiyor.
Kampanya sürecinde ilkeli sendikacılık anlayışını öne çıkarıyorsunuz. Ve yeni bir sendikal anlayış için adayız diyorsunuz. İlkeleriniz arasında özellikle de işçi demokrasisi önemli bir yerde duruyor. Bu ilkelerden ve uygulanmasının işçiler için anlamından bahseder misin?
Biz, üretimden gelen gücümüz ne kadar büyükse, hem patronlara hem de sendikal bürokrasiye karşı kurduğumuz örgütlülüğümüz de o kadar güçlü olmalı diyerek yola çıktık. Bunun için de öncelikle her işçi sendikada konuşabilmeli, karar mercilerine etki edebilmelidir, sendika yönetimleri şeffaf olmalı ve işçiye hesap vermelidir diyoruz. Yani şeffaflık en önemli ilkelerimizden biri. Ve sendikalarda işçi demokrasisini eksiksiz uygulamak adına tüm mekanizmaların işletilmesi gerektiğini düşünüyoruz.
İlkelerin içinde bizim için en önemli ilkelerden biri de eşit temsil. Bunu uygulanabilir hale getirmekte fayda var. Biz Kartal-Kadıköy hattında masada ittifak yaptığımız herkese şunu söyledik: Bizim kadınlar olarak bir kürsü alıp Genel-İş’in yapısıyla ilgili ciddi eleştiriler sunmamız gerekiyor.
İkincisi, disiplin ve denetleme kurullarını işleten bir mekanizma yok şube yönetiminde. Biz de şunu anlatmaya çalıştık. Bir tanesi şu, ilk defa teknik personellerin olduğu bir komite kuruldu Kadıköy’de. Pek çok arkadaşın emeği var, biz de biraz katkı sunmaya çalıştık. Mor Liste’deki bütün kadın arkadaşları oraya yönlendirdik. Şube yönetimi, teknik komite ile ilgili “paralel yapı” demişti bulunduğu süreç içerisinde. Biz de o zaman çok refleks vermiştik. Biz şube yönetim adayları olarak tam da onları tanıdık. “Gelin biz sizinle toplantı yapmak istiyoruz, çünkü biz işçi komiteleri kurmak istiyoruz,” dedik.
Sahada işçilerden aldığınız tepkiler nasıl? Hem Mor Liste deneyiminden hem de kadın mücadelesinden gelen bir kadın aday olarak, kadın işçiler dahil sahada işçilerden nasıl tepkiler alıyorsun?
Belediye işçilerinin çoğunluğu erkeklerden oluşuyor. Fakat kadın başkan adayı konusunda olumsuz bir tepki almadık, birincisi bu. Aslında kadın başkan adayının alanda daha olumlu bir etki yarattığını, daha etkili bir iletişim kurduğunu düşünüyoruz. Özellikle dış birimlerde, kadın meselesini konuşabileceğimiz yerlerde bu meseleyi açıyoruz zaten. Ve daha önce giremediğimiz yerlerde, kadın politikamızı anlatamadığımız, Mor Liste’yi anlatamadığımız kadın işçilerin tamamının Mor Liste’yi takip ettiğini ve aynı çalışmanın başka yerlerde de yapılması gerektiği geri bildirimini alıyoruz. Kadınlar zaten kadın başkan adayı olduğu için durumdan çok memnunlar. İki kadın adayın çıkması bile onları çok mutlu ediyor ama orada şuna bakıyorlar: sendikal mücadele geçmişi. Cinsiyet, evet, kadın başkan ama kadın hareketi ve sendikadaki mücadele geçmişini de sorguluyor kadın işçiler. Dolayısıyla sadece cinsiyet üzerine dayalı bir kadın başkan profili değil; kadın delegeler ve işçiler sendikal mücadeledeki payını ve ayrıca kadın mücadelesindeki payını özellikle takip ediyorlar.
Mor Liste’nin başarılı olmasının sebebi seçime girip, 30 kişilik listeyle bir şeyler anlatıp sonra sahadan çekilmesi değildi. Biz hep sahadaydık ve kadınların haklarına dair toplu sözleşmede çok ciddi kazanımlar elde ettik. Bu yüzden bizim bugün bir karşılığımız var.
2021’deki seçimlerde erkek egemen sendikacılığa karşı kadın işçilerin özgül sorunlarını ve taleplerini de dile getiren Mor Liste’yle aday olmuştunuz. Şu anki kampanyada da eşit temsil ilkesini savunuyorsunuz. Bundan sonrası için toplumsal cinsiyet bağlamında neler planlıyorsunuz? Kadın işçilerin örgütlenmesine yönelik bir çalışma yapmayı hedefliyor musunuz?
Biz son toplu sözleşmeye Mor Liste’nin ilk toplu sözleşmesine koyduklarına ek olarak pek çok madde ekleyecektik ama bu disiplin süreçleri ve toplu sözleşmeye dahil edilmememiz yüzünden bir şey eklemedik. Bir tanesi şu; gerçekten Kartal’a gittiğimizde şunu gördük ki aslında herkes Mor Liste’yi biliyor. Özellikle kadınlar takip etmiş ve Mor Liste’nin öncüsü birinin şube yönetimine aday olması kadınları çok rahatlatıyor. Oradaki kadın işçilerle ana binada sohbet ederken şunu konuştuk. Bir şube yönetimi hazırlanırken kadın hareketi dışarıda bırakılırsa siz yine işin dışında kalacaksınız, dedim. Bu sadece cinsiyetle alakalı bir durum değil. Aslında en çok ezilenin biz olduğumuzu anlatmaya çalıştım. Evet, dış birimlerdeki arkadaşlarımız çok eziliyor çalışırken ama ben de çok eziliyorum. Ezilmeyi karşılaştırmak açısından değil ama kadınların konumunu anlatmaya çalıştım hep sahada. Dolayısıyla şunu söylüyorlar zaten. Mesela “Siz kreşe çocukları ücretsiz yolluyormuşsunuz, hem de kadın erkek bütün işçilerin çocuklarını. Biz 750 TL veriyoruz,” diyorlar. Ve o kadar sürecin dışında bırakılmışlar ki.
Mesela üç kadın delege arkadaşla görüştüm. Görüştükten sonra bana mesaj attılar, “Mor Liste’nin kazanımlarını bize atar mısınız, bizimle irtibatta kalır mısınız?” diye ve kadınlar dönüştü. Sahada olduğun süre içerisinde o kadar önemli bir örgütlülük yaratıyorsun ki, yeter ki bu sahayı örgütlemeye yönelik adım at. Dolayısıyla Mor Liste’nin başarılı olmasının sebebi seçime girip, 30 kişilik listeyle bir şeyler anlatıp sonra sahadan çekilmesi değildi. Biz hep sahadaydık ve kadınların haklarına dair toplu sözleşmede çok ciddi kazanımlar elde ettik. Bu yüzden bizim bugün bir karşılığımız var. Şunu çok net söylüyorum; kadın komitesi, kadın komisyonu vs. konusunda halen netiz. Kadın politikamızda hiçbir değişiklik olmadı. Böyle bir şey istemiyoruz, istemeyeceğiz de zaten. Böyle bir şey kurulmayacak da zaten. Ama kadınların hayatlarını etkileyecek önemli dokunuşlar yapılmak zorunda. Kartal’da eşitlik birimi ve sosyal destek hizmetlerine bağlı bir birimde, yoğun kadının olduğu bir toplantıda “Hepimiz alana çıkıp bağıra çağıra İstanbul Sözleşmesi’nin iptal edilmemesi gerektiğini söylerken sendika neredeydi? Siz neredeydiniz?” dedim. Kadınların hepsi bireysel olarak o eyleme katılıyor ama sendikal bir örgütlülük içerisinde değil. Dolayısıyla üst yapıyı sen kurduğun zaman, sendikada örgütlenmesini sağladığın zaman aslında Genel-İş o eyleme gidecek, flaması falan fark etmez ama Genel-İş’li kadınlar o eyleme gidecek. Bu kısmını daha çok önemsiyorum ben.
Toplu sözleşmede çok ileri adımlar atacağımızı düşünüyorum zaten. Bu kesinlikle bu ekibin işi; hem yeterlilik olarak hem de feminist hareketin deneyimi olarak. Israrla şunu anlatıyoruz; emek hareketiyle kadın hareketini yan yana getirecek bir düzenek kurmak zorundayız. Mor Liste’nin başından beri bu ikisini nasıl birleştirmeliyiz diye kafa yorduk biz. Ve o kadar çok görüşme yapmamızın, dışarıda bu kadar çok çalışma yapmamızın, Mor Liste’yi bu kadar çok anlatmamızın sebebi buydu. Mesela feminist hareket Farplas işçileriyle ilgili bir adım attı ve oraya desteğe gitti. Aslında katkı sağlayan bir şey bu; çok etkili bir şey. Kartal’a dönüp baktığımda bu maddeler bile Kartal’daki kadın örgütlülüğünü artıracak maddeler. Üstüne koyulacak bir sürü şey var kesinlikle toplu sözleşmelerde. Ama bu kadınların sendika siyasetine dahil olmalarını istiyorsak, bu örgütlülüğü ancak öyle yaratabiliriz diye düşünüyorum. Birincisi toplu sözleşmeler üzerinden, ikincisi kadınların örgütlenmesi üzerinden çalışmalar yürüyecek zaten. Ve elbette kadın kotası da bizim için önemli bir başlık. Genel merkeze dair kadın kotasını haykırabilecek bir ekibin olması önemli bir fark yaratacaktır.
Kadınların gerçekten emek mücadelesinin içerisinde aktif şekilde yer alması için bütün kapıların açılması, bütün çalışmaların yapılması gerekiyor. Bence 1 No’lu şubenin en önemli özelliği bu olacak.
Son sorumuz seçim ittifakınızın önemli bir bileşeni olduğunu ifade ettiğin kadınlara dair. Bu şube başkanlığı seçiminin kadın hareketi açısından önemi ne sence? Ki bu seçim, Genel-İş 1 No’lu şube tarihinde kadın başkan adaylarının yer aldığı ilk seçim. Bu bağlamda kadın hareketinden bir destek beklentin var mı? Ya da onlara bir çağrın var mı?
Çok net. Türkiye’deki feminist hareketin AKP iktidarına karşı yürüttüğü mücadele, bu ülkenin en büyük muhalefetidir. Benim politik görüşüm bu yönde. AKP iktidarını sallayan ve AKP iktidarına karşı, durmaksızın bu konularla ilgili mücadele eden kadınların hepsi benim yoldaşımdır. Dolayısıyla o yoldaşlık çerçevesi içerisinde, feminist hareketle emek hareketini bir araya getirebilecek ve emek hareketini bu konuda zorlayacak, bütün sendikalarda emek hareketine dahil edecek bir sistem geliştirmek zorundayız. O yüzden feminist hareketteki bütün kadınların 1 No’lu şubenin seçiminde emek mücadelesine katkısını görmek isteriz. Çünkü burada, Genel-İş içerisinde Mor Liste sürecinden itibaren büyük bir mücadele yürütüldü. Bence biz bu konuyu başardık koca bir ekip olarak. Başardığımız bu konuyla ilgili tam finale gelmişken bu başarıyı yükseltmek, feminist harekete de emek hareketine büyük bir katkı sağlayacaktır diye düşünüyorum.
Ama tabii tüzük meselesini de söylemek isterim. Tüzükte çok ciddi değişikliklere ihtiyaç var ve biz Genel-İş’in tüzüğünde özellikle eşit temsille ilgili pek çok şeyi dile getirip emek mücadelesinin içinde eşit temsilinin neden önemli olduğunu anlatmak istiyoruz. Her röportajımızda söyledik, kadın komiteleriyle kadınların sürece dahil olması mümkün değil. Bu şekilde sadece ve sadece bir yere hapsedersiniz kadınları. Kadınların gerçekten emek mücadelesinin içerisinde aktif şekilde yer alması için bütün kapıların açılması gerekiyor. Bütün çalışmaların yapılması gerekiyor. Bence 1 No’lu şubenin en önemli özelliği bu olacak. Bu birikime ve bu deneyime sahip kadın arkadaşların tamamı bu konuyla ilgili özel çalışma yürütecek zaten.
Bu yoğun çalışma içinde bize zaman ayırdığın için çok teşekkür ederiz. Seçim çalışmanızın kendisinin bile sonuçtan bağımsız olarak hem emek ve kadın mücadeleleri adına hem de sendikal bürokrasiye karşı işçi demokrasisi mücadelesi adına önemli bir fark yaratacağını düşünüyoruz. Gazete Nisan olarak bu süreci yakından takip etmeyi sürdüreceğiz.
