Bu yazının orijinali, İşçilerin Uluslararası Birliği-Dördüncü Enternasyonal’in yayın organı Correspondencia Internacional’in (Uluslararası Haberleşme) Pandemi ve Kapitalist Kriz Karşısında Kadınlar başlıklı özel sayısında yayımlanmıştır. Dünyayı değiştiren Bolşevik Devrimi’nin 105. yıldönümünde okurlarımızla paylaşıyoruz.
Rus Devrimi, 8 Mart’ta Dünya Kadınlar Günü için yapılan eylem çağrısının, çarlığın 300 yıllık imparatorluğunu sona erdiren bir haftalık yoğun seferberlik ve grevlere evrilmesiyle başladı. Savaşın sefaletinden bıkan ev kadınları fırınları bastı; tekstil işçisi kadınlar greve çıktı ve metal işçisi kadınları greve katılmaya ikna ettiler. Dört gün sonra, Rusya’nın son Çarı II. Nicholas düştü. Sekiz ay sonra Bolşevik Parti önderliğindeki Sovyetler iktidarı ele geçirerek tarihteki ilk işçi hükümetinin kurulmasının önünü açtı ve bu şekilde, kapitalizmin dünyanın herhangi bir ülkesinde asla yapmayacağı ve yapamayacağı bir görev olan kadınların gerçek ve maddi kurtuluşuna yönelik ilk adımlar atıldı.
Bolşevik Devrimi sonrasında doğumhaneler, kreşler, anaokulları, toplu yemekhaneler ve çamaşırhanelerden oluşan kapsamlı bir sistem oluşturuldu. Bu gelişmeler tüm nüfusun yararınaydı, ama özellikle kadınları ev içi emek yükü karşısında özgürleştirdi. İlk günlerden itibaren, evlilik kurumu medeni kanun kapsamına alındı ve evlilik kilisenin müdahale alanı olmaktan çıkarıldı. Boşanma eşlerden herhangi birinin talebiyle başlatılabilecek basit bir prosedüre bağlandı. Transseksüellik suç olmaktan çıkarıldı; eşcinsel evliliklere izin verildi. Duma (parlamento) kadınların katılımına açıldı ve kadınların oy kullanma hakkı tanındı. Rusya, 1920 yılında tıbbi koşullarda ücretsiz kürtajı yasallaştıran dünya üzerindeki ilk ülke oldu.
100 yılı aşkın bir süre önce elde edilen bu kazanımlar, o dönem için büyük ilerlemeler anlamına geliyordu. Stalin’in iktidara gelmesiyle birlikte, SSCB’de sadece kadınlar için değil (örneğin kürtaj yasağı) bir bütün olarak işçi sınıfı için büyük bir gerileme anlamına gelen bir bürokratikleşme ve yozlaşma süreci başladı.
